Mercado de San Lorenzo.

MERCADO TÁVA SAN LORENZO-PEGUA.

2.2.7.1- MOKÕI ÑEMUHA RENDA.

Ñemuharakuéra ha Municipalidad-pegua ñokarãi ndaha’éi peteĩ apañuãi ko’áğante ojehúva. Ojapo porundypa ary oikohague peteĩ apañuãi ndetuichapa jepéva, oĩ  aty oipy’ara’ãva ha oipysyrõva ñemuha Ka’i ha Mbopi.

Peteĩ ára 1913-pe oğuahẽ táva San Lorenzo-pe, peteĩ pohãnohára hérava Gregorio Cálcena, ojoguáva 100 hectáreas yvy, omboja’o ha ohepyme’ẽ hağua. Ko yvy ojepyso tavaite guive, oĩhaguépe terminal tren rehegua, oĩva’ekue tenda ko’áğa municipalidad talleres oñemohendahápe, ha yvy tuichakue oğuahẽ Capilla Cue peve, yvyturo’ysã gotyo, kuarahyresẽ gotyo oğuahẽ ko’áğa oĩháme Mercado Zonal Florida, peve.

Ko tendápe upérõ ndaipóriva’ekue ogakuéra, yvy ojehepyme’ẽvo maymáva oñepyrũ ojeogapo ko’ápe, péichahápe táva San Lorenzo okakuaa tuicha, oñemboheta ipype oikóva avei.

Karai Gregorio, ovy’a hetaháre oikóva upe tendápe ha ome’ẽrei Municipalidad táva San Lorenzo-pe peteĩ Ñemuhaguasu Moderno oĩva yvy ituicháva 1 hectárea upérõ. Upevarã ogueruka mesa mármol-gui ijapopyréva ha hetyma hierro-gui, Europa-gui ojegueruka upevarã voi, avei omoĩuka agua corriente, molinokuéra ha hetave mba’e oĩporã hağua umi ñemuhára omba’apótava upépe.

Umi árare oĩma voi peteĩ Ñemuhaguasu táva San Lorenzo-pe, karai Angel Benítez mba’e, ha hi’aréma 30 ary tape San Lorenzo ha Mariscal López ojokupytyhápe. Upépe  avei ymave oĩva’ekue desmotadora mandyju rehegua.

Ko ñemuhaguasu ojepyso media hectárea pukukue ha ipype ojehepyme’ẽ so’o, py’asangue, verdura-kuéra, hu’itĩ opáichagua, kamby, ha avei katuete chipa.

Junta Municipal táva San Lorenzo-pegua, upérõ oñe’ẽmondo resolución rupive oñemopu’ã hağua peteĩ ñemuhaguasu upe tenda tujávape, pévape maymáva oikuaa Mercado Mbopíramo.

Ohejarei karai Calcena ome’ẽreíva’ekue, ohechakuaágui hikuái ndaikatumo’ãiha ojeguerova ñemuhãrakuéra upe tenda pyahúpe. Avei opa tembiapo oñeikotevẽva oje’e ojehepyme’ẽtaha 30.000 pesos oñemopu’ã hağua tekotevẽva.

Karai Juan A. Enciso, omyakã Junta Municipal upérõ, ombyaty peteĩ comisión especial oñomongeta hağua doctor Gregorio Cálcena ndive, jahechápa mba’e oñeikotevẽ ha mba’éichapa ijejapova’erã ojeike hağua Ñemuhaguasu ipyahúvape.

Upe aty ojapo marandu omombe’úvo 16 jasypa 1913-pe, ko ñemuha ikatuha ojepuru py’aguapýpe oguerekógui opa mba’e oñeikotevẽva,

Upévare Junta Municipal omboaje upe tembiapo ñemuha ha yvy ome’ẽreíva karai Calcena ha tojegueraha upépeve ñemuharakuérape.

Upe ñemuha tujávagui ojejapóta korapy yvotytýgui henyhẽva, oñemopu’ã meve upépe Junta Municipal rogarã.

Municipalidad oñe’ẽmondo ha ñemuharakuéra ha oñemopeteĩ hikuái ombohovake hağua mburuvichakuérape, peteĩ árape ome’ẽ junta ñe’ẽmondo chavolaikuérape, omyakãva comisario Speratti, pu’akápe ojegueraha 40 chipa ñemuha ha hendivekuéra umi so’o ñemuha upe ñemuhaguasu pyhu peve, maymáva oheróva Ka’i.

Ambue ñemuhakuéra, osapukái ha ojerure ani hağua ojegueraha ha’ekuéra avei. Upémarõ oñepyrũ hikuái peteĩ huelga.

Umi árare comisaría oñemopyenda tape Coronel Bogado ha Saturio Ríos ojokupytyhápe, ha ipype hetave mba’érõ oguereko hikuái peteĩ escritorio ha peteĩ calabozo, upéi mba’eve.

Ohasa ára ha ipy’aguapy rire hikuái, ñemuharakuéra ova mbeguekatu ohóvo upe ñemuhaguasu pyahúpe ojekuaáva Ka’i hérarõ, upe árape ğuarã hetáma upépe ogakuéra ha upéva ombopy’a mbarete chupekuéra oho hagũa upépe.

Avei upérõ omano ñemuhaguasu tuja jára.

Mandu’arã vaka aty ojegueraha yvy rupi, heta tropero-kuéra kavaju ári guive oisambyhy mymba tapekuérare omoğuahẽ hağua matadería peve. Umíva apytépe oĩ karai Rodolfo Sosa Oviedo, oguerúva 1.000 cabezas de ganado Villa Oliva guive. Heta jey umi vaka aty hetágui oitypa alambrada, cerca ha mba’e ohasakue.

Ko karai Rodolfo Sosa uperiréma oiko chugui concejal, Departamento Central-pegua ha  Frigorífico Santa Rosa mba’ejára, ha’éva upekuévo oĩva umi tuichave apytépe, ñane retãme.

Ko’áğa rupi ojehechakuaa tuicha iñakãrapu’ã ko táva porãite. San Lorenzo ñemuha guasúpe maymáva ñemuhãra, 1ha aravo guive oñepyrũma oñemomỹi ombosako’i hembiapo ñemurã. Ára pukukue javeve omba’apo hikuái ha ojevy hógape pytũmbynunga jave.

Opa tendágui ojeju oñemba’aporã, mombyry, ambue távagui ojegueru mba’erepyrã, ha hendive ou ijára oñemu hağua táva San Lorenzo-pe ha uñemumbávo ojevy itávape.

Ko tembiapo ñemu rehegua tuicha omongakuaa mercado oĩva tavaitépe, péva ogueru avei apañuãi mba’yru rehegua, oğuahẽvo upépe imbegue upe jehasa ha péicha rupi imbegue pe jeku’e.

San Lorenzo del Campo Grande ha’e táva mokõiha tuichavéva ñane retãme. Oje’e ipype oikoha 450.000 ava taha’e kuñã térã kuimba’e; okakuaave ohóvo.

Matilde Galeano de Aguiar.