Leyenda del Ñanduti.

Ñanduti (mombe’upy)

Ñanduti ha’e peteĩ mitãkuña ñande ypykuéra, oikóva ipehẽnguekuéra ndive peteĩ ysyry rembe’ýpe, henyhẽva guyra ha yvotýgui.Ko’ẽ vove ikyvykuéra opu’ãva jepi voi ojapo tembiapo ogapypegua, omongu’i avati, oikutu pira térã omba’apo hikuái yvyráre. Ñanduti katu iñate’ỹeterei ha ikerana, kuarahy yvatéma jepi opu’ãva. Upéi oñembosarái hapichakuéra ndive, ha oipo’o yva aju ha,Ituakuéraje ajaka apoha, peteĩ ára osẽ oho hikuái mombyry oñemu hağua imba’erepyre, ha ohasa hikuái peteĩ ka’aguy, Ñanduti oho avei hendivekuéra py’aguapy ha vy’ápe.

Pe tapére ha’e py’ỹi opyta ohóvo, itúva ha ikyvykuéra he’i jepi chupe ani hağua opyta tapykuépe.

Oukuévoma ka’aruete upéicha jey ojapo; ipehẽnguekuéra oñemotenonde ha ha’e katu oguata mbeguekatu hapykuerikuéra.

Kuarahy oñepyrũma okañy mbeguekatu ha upéicha oğuahẽ pyhare. Ñanduti avei ohechakuaa oğuahẽmaha pyhare. Oñehendu umi mymba ka’aguy ñe’ẽ ha upéva omongyhyje chupe, ñe’ẽnguekuéra katu ndojekuaavéima, mombyry opyta tapykuépe. Oguata pe ka’aguýre, upéi ikane’õ ha upemarõ oheka moõpa oke hağua. Ohendu umi jaguarete sapukái ha oturuñe’ẽ umi mbói. Ñanduti okyhyjeiterei ha oñepyrũ hasẽ. Upe riremínte oñandu sapy’a ijati’y ári omoĩva ipo. Ka’aguy Jarýi osẽ chupe. ¡Chepytyvõ, Chepytyvõ!, ojerure chupe Ñanduti. Upe kuñakarai he’i chupe: ani hağua mymbakuéra ojapo hese  ivaíva, ojapotaha chugui peteĩ ñandu’i. Ha upéicharõ okañytaha umi mymbakuéragui.

Ñanduti upe guive oñepyrũ omba’apo, opa chugui pe ate’ỹ oguerokóvami ha oipyaha umi mba’e

Ijojaha’ỹva porãgui, araka’eve ojehecha’ỹva’ekue mamove.

Kane’õ  ha topehýi ojapyhy chupe, ha ha’e ohendúnte gueteri jaguarete sapukái: upemarõ omba’apo

Jey márõ ojapo’ỹhaguéicha hekovépe.

Okañýma pe jasy ha ko’ẽ ohóvo, kuarahy iñapysẽ mbeguekatu ohesapévo pe ka’aguy. Ñanduti ndaha’evéima”ñandu’i” oikojeýma chugui mitãkuña ñande ypykuéra ñemoñare.

Ojere jey upéi hógape pya’e, opyta’ỹre pe tapére. Oğuahẽ rire hógape omombe’u ojehu’akue chupe, ha oñepyrũ ombo’e ipehẽnguekuérape “Ka’aguy Jarýi” omboe’akue chupe. Ñanduti okakuaa ha ombo’e imemby ha umi hemiarirõme ojapo hağua pe mba’e iporãitéva, hérava Ñanduti.

Pedro Moliniers arandukágui